Program odbudowy pogłowia loch ma wyciągnąć branżę z kryzysu, bo mamy stan jak w latach 50. Projekt w wykazie prac

Wielokrotnie pisaliśmy o tym, że ubywa polskiego schabowego. Mamy kryzys, który polega na głębokim spadku pogłowia świń w Polsce.

Ministerstwo rolnictwa przypomina, że zaczął się w latach 2006 – 2014, a każdy następny maksymalny stan pogłowia (tzw. apogeum cyklu świńskiego) był niższy od poprzedniego. W następnych latach sytuacja się nieznacznie poprawiła się.

• W grudniu 2017 r. pogłowie świń było większe niż w grudniu 2014 r. o 5,6 proc., ale w stosunku do stanu z grudnia 2006 r. było ono nadal o 37 proc. mniejsze.
• Kolejny maksymalny stan pogłowia wystąpił w grudniu 2019 r. (ok. 11,2 mln szt.) i był on większy niż w grudniu 2017 r. o 5,7 proc. i zbliżony do stanu z grudnia 2014 r.

Ostatnie lata (2020-2022) przyniosły kolejne pogłębienie się kryzysu na rynku mięsa wieprzowego. Niestabilna sytuacja na rynku pasz najpierw w wyniku pandemii, a potem wybuchu wojny na Ukrainie przyczyniła się do dalszej redukcja stad świń i spadek produkcji żywca. Tu resort rolnictwa przytacza kolejne dane. Pogłowie świń w grudniu 2022 r. wyniosło tylko 9,6 mln szt., a to oznacza, że spadło do poziomu z lat 50. XX w. i było o 18 proc. mniejsze niż w 2020 r.

Spadek pogłowia wystąpił we wszystkich grupach zwierząt, w tym

• loch o 27% do 592,6 tys. szt.,
• warchlaków o 19% do 2788,4 tys. szt.,
• prosiąt o 20% do 1891,4 tys. szt.

MRiRW: Głęboki spadek pogłowia loch i prosiąt wskazuje na bardzo niepokojące tendencje strukturalne, których skutki będą widoczne w kolejnych latach. W szczególności dotyczy to krajowej produkcji, która od wielu lat znajduje się w regresie, a import odgrywa coraz większą rolę w zaopatrzeniu gospodarstw rolnych w materiał hodowlany. W 2022 r. import żywca wyniósł 7,0 mln szt., wobec 7,2 mln szt. w 2020 r.

Spadek pogłowia świń w tak długim okresie wynika zdaniem ministerstwa z 2 powodów:

• pogarszająca się dochodowość chowu, która wyraża się zawężaniem się relacji cen skupu żywca do cen zbóż i pasz przemysłowych. W konsekwencji żywiec wieprzowy tanieje względem zbóż i mieszanek paszowych.
• relatywne drożenie prosiąt względem żywca wieprzowego. W rezultacie cena prosięcia miała coraz większy udział w cenie tucznika.

Bardziej rosły ceny najważniejszych składników kosztów produkcji niż cen skupu tuczników. Były już dopłaty do prosiąt, jesienią 2023 r. ministerstwo jeszcze pod wodzą Roberta Telusa przygotowało projekt programu, w którym chce podjąć kolejną próbę odwrócenia negatywnego trendu. Program 24 listopada trafił do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów na IV kwartał 2023 r.

Programu odbudowy pogłowia loch zakłada wdrożenie mechanizmu finansowego wpierającego nowe inwestycje w chlewnie loch oraz zasiedlanie chlewni, których zaprzestano produkcji oraz zniwelowanie barier administracyjnych utrudniających realizacje inwestycji polegających na budowie chlewni dla loch.

Z informacji zamieszczonych w wykazie wynika, że przewiduje się kredyt preferencyjny z przeznaczeniem na budowę, rozbudowę i modernizację chlewni, w tym instalację elektryczną i wodno-kanalizacyjną (roboty budowlane i zakup materiałów budowlanych). Aby zapewnić możliwość przeprowadzenia akcji kredytowej na poziomie ok. 2,4 mld zł (na tyle szacuje się 60% planowanych inwestycji) należałoby zabezpieczyć w PS WPR 2023-2027:
- na gwarancje - 384 mln zł.
- na dotacje na spłatę odsetek – 531 mln zł.

Drugą częścią wsparcia mają być dotacje (pomoc krajowa) z przeznaczeniem na zakup i instalację wyposażenia do wysokości 65% wartości zakupu lub leasingu maszyn, urządzeń i wyposażenia chlewni i jego instalacji, w tym koszty ogólne, z możliwością wypłaty zaliczki do 50% kosztów kwalifikowalnych. Planowana kwota dotacji na realizację programu w 2024 r. - 250 mln zł.

W pierwszym roku program ma mieć formę pilotażu i objąć zaledwie ok. 50 rolników. Przy zakładanym budżecie programu wynoszącym 250 mln zł maksymalna kwota dotacji na jednego beneficjenta może wynieść ok. 5,2 mln zł.

Kredyt i dotacja będą mogły być wykorzystywane łącznie bądź rozdzielnie (np. jeśli rolnik dysponuje obiektem i ma zamiar wznowić/zwiększyć produkcję świń – wówczas skorzysta tylko z dotacji).

Bariery utrudniające inwestycje w chlewnie loch - konieczność zmian w zakresie takim jak:

• skrócenie procesu uzyskiwania decyzji środowiskowych:
• wprowadzenie nieprzekraczalnego terminu na wydanie decyzji,
• związanie wójta/burmistrza/prezydenta miasta opiniami organów konsultujących,
• zastosowanie instytucji milczącego załatwienia sprawy,
• ograniczenie możliwości udziału organizacji ekologicznych w postępowaniach administracyjnych,
• wprowadzenie przepisów wprowadzających sankcję dla organów pierwszej instancji w przypadku przewlekłego prowadzenia postępowania;

W projekcie wskazano na

• wyłączenie wymogu uzyskania decyzji środowiskowej w odniesieniu do inwestycji polegającej na zmianie sposobu użytkowania budynku, w określonych przypadkach; proponuje się wprowadzenie ułatwień w zakresie przebudowy budynków inwentarskich związanych z poprawą dobrostanu zwierząt, polegających na zapewnieniu zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej - realizowane na podstawie zgłoszenia;
• doprecyzowanie pojęcia przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko - z przepisów powinno wynikać, że przedsięwzięcie do chowu/hodowli zwierząt to: obiekty chowu zwierząt oraz urządzenia/obiekty związane bezpośrednio z produkcją zwierzęcą, tj. związane z magazynowaniem paszy, magazynowaniem odchodów i odpadów, a nie np. obiekty socjalne; wprowadzenie definicji legalnej terenu wiejskiego;
• uproszczenia w zakresie budowy i lokalizacji biogazowni rolniczych w ramach ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu;
• zmiana wielkości minimalnej DJP dla produkcji zwierzęcej określonej w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w sposób który ułatwi prowadzenie inwestycji w przypadku chowu/hodowli świń w liczbie większej niż 40 DJP.